Sivrisinek Kaynaklı Başlıca Hastalıklar 2021

Bakteri, virüs ve parazitlerin kapı araladığı bir hayli enfeksiyon, böcekler tarafından dağılır. Dünyadaki en büyük hastalık taşıyıcılardan biri de sivrisineklerdir. Şimdi size sivrisinek aracılığıyla bulaşan başlıca hastalıkları ve nasıl rehabilitasyon edilebileceklerini anlatacağız.

Son zamanlarda böcek kaynaklı hastalıklar, çeşitli ülkelerde ciddi bir halk sıhhati meselesidir. Dünya Sıhhat Örgütünün (WHO) verilerine göre, her sene dünya çapında 700.000 kişi haşerelerden bulaşan enfeksiyon sebebiyle yaşamını yitirmektedir. Bunları kontrol etme gayretlerine karşın, çeşitli etrafsal ve sosyal etmenler bu görevi zorlaştırmaktadır.

Bunu da okuyun: Dört hane yapımı sivrisinek kovucu

Hastalık taşıyan sivrisinek türleri

Hastalık taşıyabilen tüm haşereler, hastalık taşıyıcılar olarak bilinir. Bu yüzden sivrisinek, sinek, triatomin(öpücük haşereleri) ve keneler gibi kimi eklem bacaklılar öne çıkar. Hepsi enfeksiyona kapı aralayan mikroorganizmaları bir konakçıdan diğer konakçıya taşır.

Virüslerin bulaşması hem biyolojik hem de salgı yoluyla olabilir, bunun manası, enfeksiyonun haşerenin kan alımıyla ilişkili olabileceği ve bu arada olmayabileceği mananını taşır. Bu manada biyolojik sınıflandırmaya dahil olan bir haşere olduğunda, virüs, parazit veya bakterinin hayat döngüsünü bitirmesi gerekecektir.

Mevcut tüm taşıyıcılar arasında sivrisinekler en iyi bilinenlerdir. Bu belki de taşıyabilecekleri çok sayıda hastalıktan kaynaklanmaktadır. Hepsi biyolojik olarak bulaşmaktadır. Başka bir deyişle sivrisineğin taşıyıcı olabilmesi için hastanın kanına nüfuz etmesi gerekmektedir.

3 değişik sivrisinek cinsi vardır; Hepsinin de değişik özellikleri vardır ve bir takım hastalıkları bulaştırabilirler. Bilinen 3 cins Anopheles, Aedes ve Culex’tir.

Sinek kovucuların kullanımının, taşıyıcıları durdurmak için önleyici bir tedbir olduğu belirtilmiştir.

Sıtma (Malaria)

Sivrisinek kaynaklı başlıca hastalıklardan biri sıtma isimiyle da bilinen malariadır. Bu kelime kötü havaya işaret eder ve bu şekilde bilinmesinin nedeni etraf yoluyla bulaştığına inanılmasıydı.

Bu enfeksiyon, Plasmodium isimi verilen parazitler tarafından üretilir, ancak parazitin türü coğrafi konuma bağlı olarak değişebilir. Anofel cinsi sivrisinekler tarafından bulaşırlar, bu yüzden tropikal abuhavaya sahip ülkelerde hastalığı gözlemlemek çok yaygındır.

Bu parazitlerin yaşam döngüsü karmaşıktır. Komplikasyonun temel nedeni anemidir, zira konakçı kırmızı kan hücrelerini enfekte eder, içinde çoğalır ve 48 veya 72 saat sonra kırmızı kan hücrelerini parçalarlar.

Semptomları

Muayenehane belirtiler sivrisinek ısırığından 10 ile 15 gün sonra ortaya çıkar. Sıtmalı kişilerde ana semptom, vücut sıcaklığının normal olması şart olan dönemlerle ateşin 38°C’ın üzerine çıkmasıdır.

Buna ilaveten, ciddi olaylarda sarılık (cilt ve mukoza zarının sararması), titreme ve aşırı terleme, adale ağrıları, mide bulantısı ve kusma, genel halsizlik ve nöbetler olabilir.

Rehabilitasyonu

Enfeksiyonun rehabilitasyonu, kapı aralayan türe bağlı olarak değişecektir. En sık görülen sıtma türlerinin P. vivax ve P. falciparum olduğu göz önüne alındığında, rehabilitasyonu, primakin ile kombinasyon halinde klorokin kullanımına dayanmaktadır.

Klorokin direncinden şüphelenildiğinde, bir takım artemisinin türevleri, antibiyotikler (doksisiklin veya klindamisin) veya mefloquine ve artesunat ile kombine edilebilir. Ayrı olarak bir hayli vaziyette intravenöz sıvılara ihtiyaç duyulabilir.

Dang humması

Sivrisinek kaynaklı en yaygın hastalıklardan bir ötekisi de dang hummasıdır. Bu enfeksiyon, Flavivirüs  familyasından dang virüsü tarafından üretilir. DEN-1, DEN-2, DEN-3 ve DEN-4 olarak adlandırılan 4 farklı serotipe sahiptir.

Bu virüs, büyük ölçüde Aedes aegypti (sarı humma sivrisineği) türü tarafından Aedes cinsine ait sivrisinekler tarafından bulaşır. Bu virüs türü, tropikal ve subtropikal ülkelerde bulunan karakteristik bir sivrisinek türü ve hastalığıdır. Yeniden de WHO’nun yaptığı çalışmalarına göre, dünya çapında olaylar olmuştur ve yılda 390 milyona kadar erişen enfeksiyon sayısından mesul tutulmaktadır.

Semptomları

Virüsün insan vücudundaki kuluçka müddeti sivrisineğin sokmasından itibaren 4 ile 10 gün sonra ortaya çıkabilir. Görülen ana semptom, daimi ancak saatlerce sürmeyen 40°C’nin üzerinde çıkan ateştir. Bazen vücutta kızarıklık görüldüğü gibi lenf düğümlerinin şişmesine de rastlanır.

Bunların dışında birçok hastada şu belirtiler sırasıyla görülür:

• Kaslarda, kemiklerde ve eklemlerde ağrı.
• Vücuttaki zayıflık
• Gözlerin arkasında ağrı
• Mide bulantısı ve kusma

Tedavisi

Şu anda dang humması için belirlenen spesifik bir tedavi yoktur. Bu nedenle var olan terapötik seçeneğin emeli semptomları tedavi etmeyi amaçlamaktadır. Yeterli sıvı resüsitasyonu ek olarak ateşi düşürmek için kullanılan temel ilaç asetaminofen veya parasetamoldür.

Belirtiler ve enfeksiyonun kendisi gösterdikten sonra çoklukla 2 ile 7 gün içinde düzelir. Ancak, rastgele bir karmaşıklık varsa, sürekli tıbbi himaye altında tutulmanız gerekir.

Sarıhumma

Bu, sivrisinek ısırığı kaynaklı en tehlikeli ve ölümcül hastalıklardan biridir. Latin Amerika ve Sahra Altı Afrika’da oldukça yaygındır. Flaviviridae familyasına ait sarı humma virüsünden kaynaklanır.

Sarı humma, büyük ölçüde Aedes cinsi sivrisinekler tarafından, bilhassa Aedes aegypti türü tarafından bulaşır. Haemogogus cinsine ait olan sivrisinek de bunu iletebilir.

Bu enfeksiyon, ismini bazı hastaların sahip olduğu sarılığa borçludur, bu hastalık nedeniyle ciltleri sararabilir. Enfekte olanların %15’i ciddi komplikasyonlar geliştirir ve vasati olarak enfekte olanların yarısı 7-10 gün içinde can verir.

Semptomlar

Sivrisinek ısırığını takiben 3 ile 6 gün sonra hastalığın belirtileri ortaya çıkabilir. Bunu iki mertebeye ayırmak uygundur: akut ve toksik. Her birinin farklı bir semptomatolojisi olur.

• Akut faz: Bu, hastalığın ilk dönemidir ve hastalarda ateş, kas ağrıları, bulantı, kusma ve iştahsızlık görülür. Ancak belirtiler 3 ile 4 gün arasında kaybolur.
• Toksik faz: Hastaların küçük bir bölümü, akut fazın semptomları düzeldikten sonra toksik faza girebilir. Bu noktada, karaciğer yetmezliğine, böbrek yetmezliğine ve kalp hasarına sebep olan sistemik bir kötüleşme vardır.

Tedavi

Ne üzücüdür ki, sarı humma için spesifik bir antiviral tedavi yoktur. Ancak, acil bakım komplikasyon rizikonunu azaltır. Bu şekilde tüm belirtilere erken müdahale ederek ateş düşürülmeli ve yeterli sıvı replasmanı yapılmalıdır.

Önlenmesi için aşılama var. Bu manada tek doz aşı, bağışıklık ve hayatı idame ettirebilmek için savunma sağlamak için yeterlidir.

Bunu da okuyun: Sivrisinek Isırıkları İle ilgili Her Şey

Zika

Günümüzde Zika virüsü, mevcut epidemiyolojideki ehemmiyetinin vurgulayan salgınlar yaşanmıştır.

Zika, 1940’larda keşfedilen, flavivirüs kaynaklı Aedes türü sivrisinekler tarafından bulaştırılan viral bir enfeksiyondur. Bu hastalık Latin Amerika, Afrika ve Asya’da tropikal abuhavaya sahip ülkelerde yaygındır.

Son zamanlarda Zika virüsü salgınları dünya çapında 83’ten fazla ülkede tescil edilmiştir. Çoğunlukla ölümcül olmamakla beraber, gebe kadınlarda kendi kendine düşüklere ve mikrosefali, eklem ve göz hasarı, beyin hasarı ve vücut hareketlerinde azalma gibi ciddi doğum kusurlarına kapı aralayabilir.

Semptomlar

Bu hastalığın semptomatolojisi çok hafiftir. Aslında çoğu hasta hiçbir semptom göstermez. Muayenehane tablonun bariz olduğu bu olaylarda semptomlar ekseriyetle sivrisinek ısırığını takiben 3 ile 14 gün sonra hafif ateş, cilt döküntüleri, eklem ve adale ağrısı, genel halsizlik ve kırmızı gözlerle kendini gösterir.

Diğer taraftan, Zika virüsünün periferik sinirlere verdiği hasar ve Guillain-Barré belirtisinin ortaya çıkmasına ait olduğu düşünülen birkaç olay bildirilmiştir.

Rehabilitasyon

Belirtiler ciddi olmadığı için özel bir rehabilitasyona gereksinim duymaz. Bu hastalarda yalnızca ateşi düşürmek ve adale ağrılarını azaltmak yeterli olacaktır. Ayrı olarak semptomlar bir hafta sonra kendi kendine kaybolur.

Chikungunya virüsü

Bu hastalık chikungunya virüsünün kapı araladığı bir enfeksiyondur ve Aedes aegypti sivrisinekleri tarafından bulaşır. Bununla beraber, aynı tür sivrisinek familyasından başka türler de virüsü taşıyabilir.

Chikungunya kelimesi Afrika’dan gelmekte ve mot’a mot tercümesi ‘acıdan ikiye katlanma’ vaziyetidir. Bunun nedeni enfeksiyon kapan kişinin şiddetli adale ağrıları yaşamasıdır. 2013’ten önce, bu hastalık sadece Asya, Afrika, Avrupa ve Hint Ummanı’nda bulunmaktaydı. Ancak o sene nihayetinde, Latin Amerika ve Karayip ülkelerinde birkaç salgın rapor edildi.

Semptomlar

Chikungunya’nın semptomları çoğunlukla diğer sivrisinek kaynaklı hastalıkların kapı araladığı semptomlardan çok değişik değildir. Bu manada, enfekte bir sivrisinek tarafından ısırıldıktan 3 ile 7 gün sonra hastalar aşağıdaki semptomları gösterebilir:

• Yüksek ateş: 39°C’den yüksek
• Ağrı: eklemlerde ve adalelerde şiddetli ağrı.
• İnflamasyon: eklemlerde ve lenf düğümlerinde inflamasyon.
• Döküntüler.

Rehabilitasyon

Zika’nın rehabilitasyonunda olduğu gibi, bu hastalık için de spesifik bir rehabilitasyon yoktur ve semptomlar çoğunlukla bir hafta içinde geçer. Ancak ateşin düşürülmesi için parasetamol gibi çeşitli ateş düşürücü ilaçlarla beraber bol sıvı içilmesi, dinlenilmesi  önerilir.

Hanelerin ve iş ortamlarının ilaçlanma işlemi bu hastalıkların yüksek sirkülasyon olduğu bölgelerde uygulanır.

Sivrisinek yoluyla bulaşan hastalıklardan nasıl savunulur?

Bu hastalıkların yaygın olduğu tropikal abuhavaya sahip ülkelerden birindeyseniz, en çok önerilen şey; daimi olarak sinek kovucu kullanmaktır. Ayrı olarak geceleri cibinlik kullanmak, uyurken sivrisineklerin sizi ısırmalarını engelleyecektir. Bilhassa sarı humma olayında, aşılanma müddetinin aktüel olması gerekir.

Diğer yandan, bu tür enfeksiyonları önlemenin en iyi yolu, taşıyıcının hayat alanını ortadan kaldırmaktır. Bunun için hayat alanı olan her türlü durgun suyu ortadan kaldırmak gerekir. Zira durgun sular onun üreme aracıdır. Bir başka faydalı emare ise hane ve çalışma alanına daimi ilaçlatmaktır.

Sivrisinek Isırığı İçin Hane Yapımı Merhemler Sizi kaşındıran ve rahatsız eden bir sivrisinek ısırığı mı var? Sinir bozucu haşere ısırıklarını için kolay bir ev yapımı merhem hazırlayabilirsiniz. Daha fazla oku »

La entrada Sivrisinek Kaynaklı Başlıca Hastalıklar aparece primero en Sıhhate bir adım.

Türkçe makale özgünleştirme tarafından yapılmıştır.