Renk körlüğü veya daltonizm, renkleri ayırt etmeyi zorlaştıran veya olanaksız hale getiren bir görme kusurudur. Etkilenme derecesi oldukça değişkendir. Bazen yalnızca kırmızı, yeşil, sarı veya mavinin bir takım tonlarını ayırt etmek zordur; en ağır vaziyetlerde ise renk ayırt edilemez.
Bu vaziyet, göz dışı fotoreseptör hücrelerde çubuklar ve koniler isimi verilen bir anormallikle ilişkilidir. Bunlar kombinasyon halinde çalışır ve optik sinir yoluyla beyin merkezlerine bağlanır. Hücreler kusurlu olduğunda, pigmentlerin görüntüyü oluşturamaz ve renk körlüğü ortaya çıkar.
Renk körlüğü neden alana gelir?
Çubuk ve koni hücreler burada bulunduğu için renk algısı ağ tabakada alana gelir. Renk algısı beyaz, siyah ve grinin tüm aralığını idrak eder. Koniler kırmızı, mavi ve yeşile duyarlıdır. Beraber çalışmaları, bir kişinin değişik renkleri ve tonlarını doğru idrak etmesini sağlar.
Çubuklar, koniler veya her ikisi de anormal olduğunda veya var olmadığında renk körlüğü oluşur. Bunun olmasının nedeni, ilaçların veya bir hastalığın tesirine bağlı olarak kalıtsaldır. Aşağıda örnekleriyle görelim.
Genetik
Çoğu renk körlüğü olayının kalıtsal bir nedeni vardır. En yaygın olanı anneden çocuğa geçmesi ve başka rastgele bir görme kusuru oluşturmamasıdır. Kadınlar, hastalığa kapı aralayan kusurlu kromozomun taşıyıcıları olsa da, erkeklerde kalıtsal olma ihtimali daha yüksektir.
Genetik etmen, renk körlüğüne kapı aralayan diğerler faktörlerin üzerinde en sık görülen etkendir. İlaçlar
Renk görüşünde bozulmaya kapı aralayabilecek birkaç ilaç vardır. Klorpromazin ve tiyoridazin gibi bazı antipsikotikler, bazı durumlarda renk körlüğüne kapı aralar.
Benzer şekilde, tüberkülozu rehabilitasyon etmek için kullanılan antibiyotik etambutol tablet, renklerin görsel algısını değiştirebilir. Bu yan etkiler, mevzubahis ilaçlar reçete edildiğinde hekim tarafından dikkate alınmalıdır.
Hastalıklar
Renk körlüğüne kapı aralayabilecek birkaç göz hastalığı vardır. Sözgelimi; glokom bazen optik sinire zarar verir ve renkleri veya gölgelendirmeyi ayırt etme becerinini azaltabilir. Diğer taraftan makula dejenerasyonu (sarı nokta hastalığı) ve diyabetik retinopati ağ tabakayı tahrip etmesi neticesi aynı tesire kapı aralar.
Kataraktlarda renk algısı kaybolmaz, ancak ehemmiyetli ölçüde zayıflatılabilir. Diyabet, multiple skleroz, Alzheimer hastalığı veya Parkinson hastalığı gibi diğer hastalıklar da renk körlüğüne kapı aralayabilir.
Diğer faktörler
Yaşlanmanın bazı kişilerde renk algısında kayba kapı aralayabileceği saptamıştır. Benzer şekilde, bazı plastiklerde bulunan stiren gibi toksik kimyevilere maruz kalma, renkleri ayırt etme becerisinin kaybı ile direk ilişkilidir.
Bu yazımızı da okuyun: Katarakt İle ilgili Bilmeniz Şart olan 8 Şey
Renk körlüğü türleri
Renk körlüğü türlerinin birincil sınıflandırması, onları üreten nedene göre yapılır. Bu bakış açısına göre iki kategori vardır: irsiyetsel veya edinilmiş. Birincisi, ebeveynlerden çocuklara aktarılan, ikincisi ise bir başka faktörün tesiridir.
Renk körlüğü, renk idrak etme bozukluğunun türüne göre de sınıflandırılabilir. Bu da dört modallemenin belirlenmesine yol açar: trikromasi anomalisi , akromatopsiya, monokromasi ve dikromasi. Şimdi, hep birlikte bunları inceleyelim:
Trikromasi Anomalisi
Bu meselesi yaşayan kişinin ağ tabakasında koniler vardır, ancak bunlar deformedir ve renk karışıklığına kapı aralarlar. Renk körlüğünün en yaygın şeklidir ve üç şekilde ortaya çıkabilir:
- Protanomali: kırmızı ışığı idrak etmede zorluk.
- Döteranomali: yeşil ışığı yanlış idrak etme.
- Tritanomali: mavi ışığı idrak etmede zorluk.
Akromatopsiya
Bu mesele; kişinin sadece siyah beyaz görebildiği ve gri ışık dizgisinin dahil olduğu renk durumlarıdır. Bu durumdan mustarip kişinin ağ tabakasında koniler olmadığı veya bazı nörolojik hasarlar olduğu için renk körlüğü oluşur. Her 100.000 kişi içinden yalnızca 1kişide bu olaya rastlanması çok nadir bir durumdur.
Monokromasi
Tek renkli, total renk körlüğü veya aşırı renk körlüğü olarak da adlandırılır. Görme ayrı olarak gri renk dizesi aralığında siyah beyaz olarak verilir. Ağ tabakada koniler vardır ancak bu hücrelerde bulunması şart olan üç pigmentten ikisi eksiktir. Çok az sayıda insan bu durumdan etkilenir.
Siyah, beyaz görme renk körlüğü çeşidinin bir türüdür. Dikromasi
Şiddetli orta derecede kabul edilen ve üç ışık türünden birinin idrak etmediği bir renk körlüğü türüdür. Trikromasi Anomalisi vaziyetinde olduğu gibi, üç çeşidi vardır.
Protanopi
Ağ tabakada total kırmızı fotoreseptör hücre kaybı var. Bu vaziyet oldukça uzun dalga boylarında renk idrak etmesinin zayıflamasına kapı aralar. Bu meselesi yaşayan kişiler bu tonları krem veya griymiş gibi görürler. En yaygın dikromantasyon şeklidir.
Döteranopi
Bu vaziyette, yeşil rengin ağ tabaka fotoreseptörlerinin tamamiyle kaybolması söz konusudur. Orta dalga boylarına sahip renkleri idrak etmede güçlük vardır. Daha az şiddetli bir döteranomali şeklidir.
Tritanopi
Bu, renk körlüğünün en nadir görülen şeklidir. Bu renk körlüğü çeşidinde mavi renk konusunda ağ tabakanın fotoreseptörlerinde total bir kayıp söz konusudur. Kısa dalga boylarına sahip renkleri idrak etmek zordur. Aynı şekilde sarı da pembe gibi idrak edir.
Okuyun: Renk Körlüğü Olan Bir İnsan Nasıl Görür?
Renk körlüğü yaşayan kişilerin hayat kalitesini artırmak için uygulanabilecek rehabilitasyon metotları ve seçenekler
Son zamanlarda kalıtsal renk körlüğünün rehabilitasyonu bulunmamaktadır. Hastalığa ilaçlar, diğer sıhhat rahatsızlıkları veya zehirli maddelere maruz kalma kapı aralıyorsa, bu meseleye kapı aralayan etkenin ortadan kaldırılması gerekir.
Gözlükler veya özel bir kontakt lens üzerindeki renk filtreleri renkleri daha iyi ayırt etmeye yardımcı olabilir, ancak eksikliği ortadan kaldırmaz. Gelecekte bu meselesi tamamiyle çözebilecek gen değiştirme tekniklerinin geliştirilmesi olasıdır.
Renk körlerinin, hastalığın kapı araladığı sınırlamaların üstesinden gelebilmeleri için alabileceği bir takım teknikler ve tedbirler vardır. Mesela, bir trafik lambasındaki renklerin sırasını ezberleyebilirler, böylelikle “dur” veya “devam et” sinyalini açıklayabilirler.
Belirli bir renkteki nesneler de işaretlenebilir, böylelikle bu işaret tonu diğerleriyle birleştirmek için tanınabilir hale getirir. Son zamanlarda renkleri ayırt etmeye yardımcı olan bilgisayar uygulamaları vardır.
Göz İrinine Karşı 6 Natürel Reçete Görüş yetinizi yenilemenize, yorgunluğu azaltmanıza ve sıvı tutulumunu kontrol almanıza yardımcı reçetelerle, göz irinine karşı savaşın. Daha fazla oku » La entrada Renk Körlüğü: Nedenleri, Türleri ve Rehabilitasyonu aparece primero en Sıhhate bir adım.
Türkçe makale özgünleştirme tarafından yapılmıştır.
Önemli
Blog içerisinde yer alan tüm içerikler bilgilendirme amaçlıdır. İlaç veya ürün tavsiyesi değildir. Yaşadığınız hastalıklarla ilgili doktorunuza danışmadan herhangi bir ilaç veya ürün kullanmayınız!
