Oyun terapisi, temel olarak çocuklar için kullanılan bir terapi şeklidir. Zira çocuklar kendi duygularını işlemekte veya meselelerini ebeveynleri ile diğer yetişkinlere anlatmakta zorluk yaşayabilirler.
Normal bir oyun vakiti gibi görünebilir ancak oyun terapisi bundan daha fazlası olabilir.
Eğitimli bir terapist oyun vaktini çocuğun problemlerini gözlemlemek ve bir fikir edinmek için kullanabilir. Terapist daha sonra çocuğun duygularını keşfetmesine ve analiz etmemiş travmalarla başa çıkmasına yardımcı olabilir. Oyun sayesinde çocuk yeni başa çıkma mekanizmalarını ve yersiz davranışları yine yönlendirmenin yollarını öğrenebilir.
Oyun terapisi psikologlar ve psikiyatrlar gibi değişik ruh sıhhati uzmanları tarafından uygulanabilir. Ayrı olarak davranışsal ve mesleksel terapistler, fizik terapistler tarafından da uygulanabilir.
Oyun Terapisinin Yararları
Play Therapy International isimli profesyonel organizasyona göre, oyun terapisine yönlendirilen çocukların %71’i pozitif değişimler yaşıyor.
Bir takım çocuklar biraz kararsız yaklaşabilseler de, terapiste karşı güven artma eğilimindedir. Daha rahat oldukça ve bağları güçlendikçe çocuk oyununda daha yaratıcı ve daha sözlü olabilir.
Oyun terapisinin kimi potansiyel yararları şöyle:
- belli davranışlar için daha fazla mesuliyet alma
- başa çıkma taktikleri ve yaratıcı problem çözme becerileri geliştirme
- kendine saygı
- başkaları için empati ve saygı
- kaygıların azalması
- duyguları tamamiyle hayata ve dile getirme
- kuvvetli sosyal beceriler
- daha güçlü aile ilişkileri
Oyun terapisi dil kullanımını da arttırabilir ve ince ile kaba motor kabiliyetleri geliştirebilir.
Şayet çocuğunuzun ruh sıhhati veya fiziksel sıhhat problemleri varsa, oyun terapisi ilaç ve diğer ihtiyaç duyulan rehabilitasyonların yerine geçmez. Tek başına veya diğer terapiler ile beraber kullanılabilir.
Oyun Terapisi Ne Vakit Kullanılır?
Her yaştan insan oyun terapisinden yarar görebilir fakat genelde 3-12 yaş arasındaki çocuklarda kullanılır. Oyun terapisi aşağıdakiler gibi çeşitli vaziyetlerde fayda sağlayabilir:
- tıbbi işlemler, kronik hastalıklar veya palyatif bakımla yüzleşildiğinde
- gelişimsel gecikmeler ve öğrenme bozukluklarında
- okulda davranış meselelerinde
- saldırgan ve asabi davranışlarda
- boşanma, ayrılma, aile ferdinin ölümü gibi aile meselelerinde
- tabii afetler ve travmatik olaylarda
- aile içi şiddet, travma, savsaklama ve tacizlerde
- kaygı, çöküntü ve matem dönemlerinde
- yeme ve tuvalet bozukluklarında
- dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunda
- otizm çeşitlilik bozukluklarında
Oyun Terapisi Nasıl Olur?
Çocuklar ve yetişkinler arasında bir miktar iletişim problemi vardır. Çocuğun yaşı ve gelişim evresine bağlı olarak çocuklarda yetişinlerin dil kabiliyetleri bulunmaz. Bir şey hissedebilirler ancak çoğu olayda bunu bir yetişkine anlatamazlar veya anlatacak güvendikleri bir yetişkin yoktur.
Diğer yanda ise yetişkinler çocuğun sözlü ve sözsüz işaretlerini anlamayabilirler.
Çocuklar dünyayı ve onun içindeki yerlerini oyun ile anlarlar. Oyun içerisinde iç hisler ve derin duygularını yansıtabilecek kadar özgürdürler. Oyuncaklar şayet neyi aradığınızı biliyorsanız daha büyük manalar ifade eden simgeler olurlar.
Çocuk kendini yetişkin dünyasında yeterince dile getiremeyeceği için, terapist onun düzeyine iner.
Oyun esnasında çocuk daha savunmasızdır ve duygularını paylaşma ile ilgili daha açıktır. Ancak baskı altında değildir. Kendi iletişim yolunu seçmesine müsaade edilir.
Oyun terapisi biraz da terapiste ve çocuğun ihtiyacına bağlı olarak değişkenlik gösterir. En başta terapist çocuğu oyun sırasında gözlemlemek ister. Ayrı olarak çocuk, anne baba ve öğretmenler ile farklı müzakereler gerçekleştirebilir.
Ayrıntılı bir değerlendirmeden sonra bir takım terapötik amaçlar koyar ve ihtiyaç duyulan sınırları belirler, nasıl devam edileceğine konusunda bir tasarı oluşturur.
Oyun terapistleri çocuğun ebeveynden ayrılınca bununla nasıl başa çıktığına, tek başına nasıl oynadığına ve ebeveyn döndüğünde ne yaptığına dikkat eder.
Çocuğun değişik oyuncaklara verdikleri reaksiyonlar ve seanstan seansa davranış farklıkları pek çok şeyi ortaya çıkartabilir. Korku ve kaygılarından kurtulmak, kendini yatıştırmak, iyileşmek veya meseleleri çözmek için oyunu kullanabilirler.
Oyun terapistleri bu gözlemleri sonraki adımları belirlemek için kullanırlar. Her çocuk farklıdır ve bu yüzden terapi de özel ihtiyaçlara göre şekillenir. Terapi devam ettikçe davranış ve amaçlar tekrar değerlendirilirler.
Bir noktada terapist ebeveynleri, kardeşleri ve diğer aile fertlerini de terapiye çağırabilir. Buna filial terapi isimi verilir. Böylelikle çatışmaların çözümesi öğretilebilir, iyileşme hızlandırılabilir ve aile dinamikleri iyileştirilebilir.
Oyun Terapisi Teknikleri
Seanslar genelde 30-60 dakika civarı sürer ve haftada bir kez uygulanabilir. Kaç seans olacağı çocuğun ihtiyaçlarına ve bu terapi türüne nasıl reaksiyon vereceğine bağlı. Terapi ferdi veya grup olarak uygulanabilir.
Oyun terapisi yönlendirmeli veya yönlendirmesiz olabilir. Yönlendirmeli yaklaşımda terapist seansta kullanılan oyuncak ve oyunları seçme ile ilgili kendisi rol alacaktır. Bunu bir hedefe erişmek için yapacaktır.
Yönlendirmesiz yaklaşım ise daha az yapısaldır. Çocuk oyuncak ve oyunları kendisi seçebilir. Direktif ve engeller olmadan kendi istediği gibi oynayabilir. Terapist yakından gözlemde bulunur ve uygunsa katılır.
Seanslar çocuğun güvende hissedeceği bir ortamda uygulanmalılar ve sınırlamalar çok olmamalı. Aşağıdaki teknikler kullanılabilirler:
- yaratıcı hayal kurma
- hikaye anlatma
- rol yapma
- oyuncak telefonlar
- kuklalar, maskeler ve hayvanlar
- oyuncak ve aksiyon figürler
- sanat ve el işleri
- su ve kumla oynama
- takma oyuncaklar ve inşaat oyuncakları
- dans ve yaratıcı hareketler
- müzikle oynama
Oyun Terapisinin Örnekleri
Çocuk ve vaziyete bağlı olarak, terapist çocuğu belli bir oyun oynama tarzına yönlendirebilir veya çocuğun kendisinin seçmesine müsaade edebilir. Terapistin çocuğu tanımak ve problemleri ile başa çıkmasına yardımcı olmak için çeşitli metotları vardır.
Sözgelişi terapist çocuğa bir bebek hanesi ve bir kaç bebek önerebilir, bunları hanede sahip oldukları belli meseleleri taklit etmek için kullanmalarını isteyebilir. Çocuğun stresli ve korkutucu bulduğu bir şeyi kuklalar ile canlandırması için onu cesaretlendirebilir.
Çocuğun ne diyeceğini görmek için ona “bir varmış bir yokmuş” tarzı hikayeler anlatabilir. Veya çocuğunuzun sahip olduğu bir probleme benzer meselelere sahip olan kişilerin olduğu hikayeler anlatabilir. Buna biblioterapi isimi verilir.
Çocuğun bir şeyler çizmesi gibi kolay bir şey dahi olabilir zira onun düşünme süreçlerine katılmayı sağlar. Problem çözme, işbirliği ve sosyal beceriler için çeşitli oyunlar da olabilir.
Yetişkinler İçin Oyun Terapisi
Oyun yalnızca çocuklar için değildir ve oyun terapisi de öyle değil. Ergenler ve yetişkinler de iç duygularını kelimelere dökmekte zorlanabilirler. Oyun terapisinden yarar göre yetişkinler arasında şunlar var:
- zeka bozukluklarına sahip olanlar
- bunaması olanlar
- kronik hastalıkları olanlar, palyatif bakımda olanlar
- madde kullananlar
- travma ve fiziksel taciz yaşayanlar
- hiddet idaresi meseleleri olanlar
- travma sonrası stres bozukluğu olanlar
- analiz etmemiş küçüklük problemleri olanlar
Yetişkinler ile çalışırken terapist dramatik rol yapmayı kullanabilir ve böylelikle konuşması zor duygulara değinilebilir. Bu terapiler belli konularla başa çıkmak için taktik geliştirmeye yardımcı olabilirler.
Oyun oynama eylemi, oyun, sanat ve el işi dahi olsa, müzik ve dans da olsa, günlük hayatın stresini geride bırakmanıza yardımcı olur.
Sanat terapisi, müzik terapisi ve hareketlilik saklı travmaları ortaya çıkartabilir ve iyileşmeyi arttırabilir. Tecrübeli bir terapistin kılavuzluğunda oyun çok değerli bir araç olabilir.
Oyun terapisi yetişkinlerde diğer terapi ve ilaçları bitirmek için de kullanılabilir. Çocuklarda olduğu gibi bunda da terapist belli ihtiyaçlara göre oyunları yönlendirecektir.
Oyun terapisinin yararları nelerdir? yazısı ilk önce Ayşe Tolga İyi Hayat üzerinde ortaya çıktı.
Türkçe makale özgünleştirme tarafından yapılmıştır.
Önemli
Blog içerisinde yer alan tüm içerikler bilgilendirme amaçlıdır. İlaç veya ürün tavsiyesi değildir. Yaşadığınız hastalıklarla ilgili doktorunuza danışmadan herhangi bir ilaç veya ürün kullanmayınız!
