Çölyak hastalığının her vakit aynı şekilde ortaya çıkmadığını bilmek ehemmiyetlidir. Bu yüzden uzmanlar çölyak hastalığının türleri konusunda incelemeler yaptılar ve onları sınıflandırdılar.
Çölyak hastalığı, gluten tüketimi ile ilişkili olan bir otoimmün patolojidir. Gluten, buğday veya arpa içeren gıdalar gibi pek çok gıdada yer alan bir proteindir.
Amerika Birleşik Devletleri’nde, uzmanlar, bu vaziyetin nüfusun takriben %1’ini etkilediğini düşünüyorlar. Bu da sadece Amerika Birleşik Devletlerinde takriben 3 milyon kişiyi etkilediği mananına geliyor.
Mesele, bu hastalığın çok sayıda olayda asemptomatik olabilmesi. Bu da tanı konma sürecini daha karmaşık hale getiriyor ve böylelikle süreç uzuyor. Bu yüzden bu yazıda, bu vaziyet ile ilgili bilmeniz şart olan her şeyi ve çölyak hastalığının başlıca türlerinin neler olduğunu izah edeceğiz.
Çölyak hastalığı nedir?
Yukarıda da belirttiğimiz gibi çölyak hastalığı, glutene tepki verilen otoimmün bir hastalıktır. Bu, çölyak hastalığı olan insanlar, bu proteini yediklerinde onun, ince bağırsakta bir bağışıklık sistemi reaksiyonu üreteceği mananına gelir. Böylece gluten, bağırsak mukozasında hasara kapı aralar.
Gluten, değişik tanelerde bulunan bir proteindir. Mesela, buğdayda, çavdarda, arpada ve bazen yulafta mevcuttur. Bunlar, ekseriyetle ekmek, makarna, kurabiye ve daha pek çok yiyecekte malzeme olarak kullanılan ve Batı perhizinde çok yaygın olan gıdalardır.
Bağırsak mukozasının hasar görmesi, giderek sindirim sırasında besinlerin emilimini etkiler. Bu, bir hayli vaziyette neden kilo kaybı, kansızlık veyahut çocuklarda gelişim farklıkları olduğunu izah eder.
Uzmanlar, çölyak hastalığının türlerinde çeşitliliğe neyin yol açtığını daha tam olarak belirlememiş olsalar da genetiğin belirleyici bir etken olduğunu biliyoruz.
Benzer şekilde, ekseriyetle diğer otoimmün hastalıklarla ilişkilidir. ‘Cuban Journal of Food’da (Küba Gıda ve Beslenme Mecmuası) yapılan bir araştırmaya göre, çölyak hastalığı ve tip 1 diabetes mellitus arasında bir ilişki olabilir.
Hastaların kendi içinde oldukça sıkı bir perhizle başa çıkmasına yardımcı olan bir hayli glutensiz alternatif vardır. Çölyak hastalığının türleri
Çölyak hastalığının içinde, semptomlara ve sindirim sisteminin araştırılmasına destur veren belli bir takım bitirici testlerin ispatlarına göre değişik muayenehane formlar vardır. Bu vaziyet, çölyak hastalığının değişik türlerinin olmasına yol açar ve İspanya Çölyak Dernekleri Federasyonu’na (Spanish Federation of Coeliac Associations) göre hastaların hemen hemen %75’ine tanı konulmamıştır.
Bu veriler, yakın vakte kadar uzmanların, belirti vermeyen olaylar olabileceğinden habersiz olmaları gerçeğinden kaynaklanmaktadır. Çölyak hastalığının türleri şunlardır: Asemptomatik, semptomatik, potansiyel, latent (suskun) ve refrakter. Aşağıda bunların ana özelliklerini izah edeceğiz.
Bunu da okuyun: Glutenin Vücuttaki Tesirleri Nelerdir?
Belirti göstermeyen veya asemptomatik
Asemptomatik veya subklinik çölyak hastalığı, isminden da anlaşılacağı gibi hiçbir belirtinin olmadığı türdür. Ancak bitirici testler (bağırsağı gözlemlemek için endoskopi gibi) aracılığıyla hastalığın varlığı ortaya çıkar.
Klasik veya semptomatik
Bu çölyak hastalığı türünde hastanın hem semptomları vardır hem de test2 neticeleri pozitiftir. Ancak işaretler çok çeşitlidir. Bir takım kişilerde ishal, kilo kaybı, yorgunluk, kusma ve karın ağrısı görülür.
Diğer vaziyetlerde, ishal yerine daimi kabızlığa rastlanabilir. Diğer tipik işaretler çocuklardaki olaylarda gelişmede gecikme, meteorizm ve karın şişkinliğidir. Endirekt bir şekilde kansızlık ve hem de daimi sinirlilik görülebilir.
Potansiyel çölyak hastalığı
Bu çölyak hastalığı türünde, insanlarda belirti görülmez. Ancak bu kişilerde, hastalığın gelişme ihtimali yüksektir. Bunu HLA-DQ2/DQ8 geninin belirlenmesi gibi genetik testler sayesinde bilirler.
Ancak doktorlar, bu hastalarda ince bağırsak dokusu biyopsisi yaptıklarında çölyak hastalığına konusunda hiçbir ispata rastlamazlar. Şili Tıp Mecmuasındaki (Chilean Medical Journal) bir yazıya göre bu insanları yakından izlemek ehemmiyetlidir ancak sıkı bir glutensiz perhiz uygulamaları -şu an için- gerekmez.
Okuyun: Çölyak Hastalığı Olan İnsanlar İçin En İyi Diyet
Latent çölyak hastalığı
Latent (sessiz) çölyak hastalığında, hastalığın tanısı halihazırda konmuştur ancak daha sonra, belirtiler ve bağırsak bozuklukları kaybolmuştur. Sözgelimi çocukken tanısı konan bir kişi, tamamiyle glutensiz bir diyetle beslendikten sonra, bu proteini yine beslenmesine sokmasına karşın hastalıkla tekrar karşılaşmaz.
Rehabilitasyona cevaplamayan (refrakter) çölyak hastalığı
Refrakter çölyak hastalığı, glutensiz bir diyet izlemesine rağmen belirtilerin veya hastalığın işaretlerinin kendini göstermeye devam ettiği olayları ifade eder. Bunu doğrulamak için hastanın, bu proteinle rastgele bir teması olmadan altı aydan fazla zaman geçirmesi gerekir.
Hastalığın refrakter formlarını doğrulamak için hastanın, bu proteinle hiçbir teması olmadan 6 aydan fazla zaman geçirmiş olması gerekir. Yalnızca tek bir çölyak hastalığı türü yoktur
Bu konuda bilinmesi gereken en ehemmiyetli şey çölyak hastalığının farklı türlerinin olduğudur. Her şeyden önce, belirtileri dile getirmeyen kişilerde bağırsak lezyonları olabileceğini anımsamak çok ehemmiyetlidir. Bu yüzden, pek çok durumda bir tanıya varmak kolay bir iş değildir.
Bu hastalığın varlığının zamanında doğrulanması asaldır. Bunun nedeni, bağırsak mukozası hasarının geri döndürülemez olabileceği ve ciddi sonuçlar yaratabileceğidir. Mesela, çocuklarda yetersiz beslenmeye veya gelişim gecikmelerine kapı aralayabilir.
Bu yüzden gluten yerken mide ve bağırsakla alakalı belirtilerden şüphelenirseniz, her zaman bir doktora danışmanız çok ehemmiyetlidir. Bitirici testler erişilebilirdir ve oranla kolay bir şekilde yapılabilir.
Çölyak Diyeti: Bilmeniz Gerekenler Çölyak diyeti, çölyak hastalığına başka bir deyişle glüten intöleransına sahip kişilerin uygulaması gereken, glütenden tamamen arınmış bir beslenme türüdür. Daha fazla oku » La entrada Çölyak Hastalığının Türleri ve Özellikleri aparece primero en Sıhhate bir adım.
Önemli
Blog içerisinde yer alan tüm içerikler bilgilendirme amaçlıdır. İlaç veya ürün tavsiyesi değildir. Yaşadığınız hastalıklarla ilgili doktorunuza danışmadan herhangi bir ilaç veya ürün kullanmayınız!
