Beyninizin Size Yalan Söylemek İçin Kullandığı Altı Yol

Beynimiz öğrenmemize, büyümemize ve başarılı olmamıza yardımcı olacak muhteşem şekillerde evrimleşmiş olsa da, zihnimizin bize söylediği her şeye inanmak konusunda yine de dikkatli olmamız gerekiyor. Bunun nedeni, beynimizin aldığımız ve ilgilendiğimiz tüm bilgileri anlamlandırmak için hack’ler ve kısayollar kullanmasıdır. Özellikle yorgun, aşırı yüklenmiş ve baskı altında olduğumuzda – ve kendimizi tehdit altında veya rahatlık alanımızın dışında hissettiğimizde – beynimiz kısa yolları devreye sokar.

Bu hileler ve kıssayalar (psikolojide bilişsel hatalar olarak adlandırılır) beynimizin esasen bize yalanlar söylemesine ve düşünce, karar ve yorumlamalarımızda hatalar yapmamıza yol açabilir. Buna karşılık, bu çarpık düşünce davranış biçimimizde, yaptığımız eylemlerde veya kaçındığımız eylemlerde kendini gösterebilir.

Beynimizin bize yalan söylemesinin altı ana yolu vardır:

1.Aşırı Genelleme

Bir zorlukla veya olumsuz sonuçla karşı karşıyayız ve bunun gelecekteki tüm benzer durumlarda tekrarlanacağına ikna oluyoruz. Mesela ben bu iş teklifini alamadım, bir sonrakini de alamayacağım. Her durum kendi benzersiz fırsatlarını ve zorluklarını sunar. Her duruma kendi bütünlüğü ve benzersizliği içinde odaklanmak, aşırı genellemeden çok daha anlamlı olan özgüllük ve alaka düzeyinin oluşmasına izin verir.

2.Duygusal Muhakeme

Bu, bir durumdaki duygularımızın benzer durumlarla eşleşmesine izin verdiğimizde ve bu yorumu gerçek olarak kabul ettiğimizde gerçekleşir. Örneğin, “Şu anda kendimi çok zayıf hissediyorum, bu da zayıf biri olduğum anlamına gelmeli.” Duygularımız geçici olduğu ve gelip geçeceği için bizim duygularımızdan ibaret olmadığımızı hatırlamak önemlidir. Bu nedenle, nasıl hissettiğimizi bir kenara bırakabilmek ve duygularımızın deneyimlediklerimizin bir parçası olduğunu ancak kim olduğumuzu tanımlamadıklarını kabul edebilmek önemlidir.

3.Ya hep ya hiç düşüncesi

Olayları sadece siyah ve beyaz olarak gördüğümüz yer burasıdır. Örneğin, ya her şey çok güzel ya da tam bir felaket. Hayatın, durumların veya olayların bu iki uca bölünemeyecek kadar karmaşık olduğunu biliyoruz ve bunun yerine, arada pek çok gri ton var. Daha doğru anlam ve yorumlamanın gerçekleştirilebileceği yer burası olduğundan, paketi açıp grinin tonlarında neler olduğunu keşfedebilmek çok önemlidir.

4.Zihinsel Filtre

Bu, yalnızca hayatımız boyunca başımıza gelen olumsuz sonuçları, olayları veya etkileşimleri hatırladığımız ve meydana gelen olumlu her şeyi dışladığımız zamandır. Kendimizi ezilmiş hissettiğimizde ve işler zorlaştığında bu tuzağa düşmek kolay olabilir. Şimdiye kadar başardığımız tüm harika şeyleri ve farklı bir şey başardığımız veya yaptığımız zamanlarda nasıl hissettiğimizi düşünmekten kendimizi alıkoyarız.

 

Buradaki harika bir ipucu, yaptığınız tüm harika şeyleri (büyük ve küçük) bir günlük formatında veya kolayca erişilebilen fotoğraflarda takip etmektir, böylece başarılarınızı günlük olarak kendinize hatırlatabilirsiniz. Bunların beynimize sık sık hatırlatılması gerekiyor. Psikologlar buna “öncelik etkisi” diyorlar .

5. “Yapmalı” İfadeleri

Bu, başarmamız gerektiğini düşündüğümüz şeyler üzerinde durarak kendimizi motive etmeye çalıştığımızda ve kendimizi eleştirel ve çoğu zaman haksız yere yargıladığımızda ortaya çıkar. Mesela, “Şu ana kadar kariyerimde belli bir seviyeye gelmeliydim ya da haftanın yedi günü spor yapıyor olmalıydım” vb…

Bu düşünce dilinin tekrar tekrar olmasına izin vererek kendimizi ciddi şekilde sınırlayabilir, güçsüzleştirebilir ve yargılayabiliriz. “Gerekir” düşüncenizin ne zaman devreye girdiğine dikkat edin, çünkü bu genellikle uzun süredir kendimiz hakkında sahip olduğumuz inançlardan veya başkalarının idealleri ve görüşlerinden kaynaklanır, bunlar şu anda hayatınızda sizinle alakalı veya sizin için önemli olmayabilir.

6.Akıl Okuma

Bu, hızlı varsayımlarda bulunduğumuzda ve kanıtlanabilir bir kanıt olmadan birinin bizim hakkımızda olumsuz bir şey düşündüğü sonucuna vardığımızda olur. Örneğin, birisi bir mesajı hemen yanıtlamadığında veya sosyal medya gönderilerinizden birine yorum yapmadığında üzülmek gibi. Bu gözden kaçırmaların neden gerçekleşmiş olabileceğine dair başka herhangi bir olası nedeni göz önünde bulundurmadan, genellikle dar, yanlış ve yanıltıcı olan hızlı varsayımlara atlıyoruz.

Beynimizin bize nasıl yalan söyleyebileceği konusunda son derece dikkatli ve son derece güçlüdür.  Çünkü bu bilgi bizi bazı zihin tuzaklarına düşmekten korur ve düşersek onları hızla aşmamıza yardımcı olabilir.

İşte beyniniz konusunda daha dikkatli olmanıza yardımcı olacak iki temel strateji:

1.Gözlemleyin ve Düşüncelerinizin Farkına Varın

Günlük faaliyetlerimizde o kadar çok zaman harcıyoruz ki, düşüncelerimizi inceleme alışkanlığımız olmadığı için düşüncelerimizin “niteliğinin”, yani bize ne kadar yararlı ya da yararsız olduğunun farkında değiliz. Her günün sonunda tekrar eden ana düşüncelerinizin bir listesini bir günlüğe yazmayı alışkanlık edinin.

Listeniz tamamlandığında, her düşünceyi gözden geçirin. Sizin için yararlı ve yapıcı bir düşünceyse, yanına olumlu bir işaret koyun. Aynı şekilde, sizin için yararsız ve yapıcı olmayan bir düşünceyse, yanına olumsuz bir işaret koyun. Listenin sonuna geldiğinizde, sahip olduğunuz negatif ve pozitif işaretlerin sayısını sayın ve günlüğünüze kaydedin. Bu alıştırma, düşüncenizin ne kadar olumsuz, olumlu veya dengeli olduğu konusunda size fikir verecektir. Bu içgörüye sahip olduğumuzda, harekete geçebiliriz.

 

2.Bakış Açınızı Değiştirin

Psikolojide buna yeniden çerçeveleme diyoruz ve yeniden çerçeveleme duruma nasıl odaklandığınızı, hangi yönlere daha fazla dikkat ettiğinizi veya durumu tarif etmek için kullandığınız dili değiştirerek durumunuz hakkında farklı bir şekilde düşünmeyi ifade eder. Bu nedenle, düşüncelerinizi, arzu ettiğiniz eylemleri gerçekleştirmeniz için size güç verecek, daha yararlı ve yapıcı bir şekilde yeniden çerçevelendirme alıştırması yapmalısınız.

Bu, fotoğraftaki bir çerçeveyi değiştirmemize benzer. Fotoğraf aynı kalırken, yeni çerçeve fotoğrafın biraz farklı görünmesini sağlıyor. Bu nedenle, düşünceleri daha yararlı ve yapıcı bir şekilde yeniden çerçevelendirmek için pratik yaparak, arzu ettiğiniz eylemleri gerçekleştirme konusunda kendinizi güçlendireceksiniz.

 

Keyifli ve enerji dolu bir gün dilerim.

Dr. Yasemin GEÇERLER

Kaynak: https://www.aysetolga.com/beyninizin-size-yalan-soylemek-icin-kullandigi-alti-yol