Hayatlarımızın üçte birine yakınını bedenimizin yenilenmesi ve hem tinsel hem de fiziksel olarak iyileşmek için dinlenme halinde geçiririz. Her gece doğru miktarda uyumak günlük olayları doğru şekilde işlemek için ehemmiyetli ve bu ehemmiyetli anları kaçırmaya başlarsanız uyku borcunuz oluşur.
Kaçan uykular vakit içerisinde uyku yoksunluğu ile sonuçlanırlar. Uyku yoksunluğunun erken evrelerini gözden kaçırmak tam olarak neye bakacağınızı bilmiyorsanız olası ancak ikaz işaretlerini evvelce bilirseniz daha ağır reaksiyonlardan kaçınmak için ne yapmanız gerektiğinin farkında olabilirsiniz. Şayet iyi bir gece uykusu uyumakta zorlanıyorsanız ve bunun kaygı edilecek bir şey olup olmadığını bilmiyorsanız, okumaya devam edin.
Ne Kadar Uykuya İhtiyacınız Var?
Manevi ve fiziksel gelişimin çeşitli evreleri her gece değişik miktarda uyku ihtiyacı doğururlar. Uyku bilhassa gelişen beden ve beyin için ehemmiyetlidir ve bu yüzden bebek ve okul yaşında olan çocukların her gece yatakta doğru miktarda zaman geçirmeleri önerilir. Yetişkinliğe doğru uyku ihtiyacı azalır ve ergenler için 7-10 saatlik bir uyku yeterli olurken, çoğu yetişkin için 7-9 saat yeterli olur. Elbette bir takım insanlar daha azıyla da idare edebilirler fakat genel teklifler yukarıdaki şekilde.
Uyku Borcu Nedir?
Uyku borcu, uyku yoksunluğunu tanımlamanın bir diğer yoludur ve iki şekilde ölçülür: kısmi ve tam. Başka bir deyişle uykusuz tam bir 24 saat geçirmenizdir. Uyku onarıcı bir aktivitedir ve beden için çok ehemmiyetlidir. Bir sebepten uyuyamadığınızda, eksik saatler sisteminize yük bindirmeye başlarlar.
Her gece uyuduğunuz miktar, uyku bankasında sıhhatli bir balans olmasını sağlar. Yeterince uyumadığınızda bu uyku, uyku bankasından alınır ve ne yazık ki bu kronik mesele genelde yetişkinlerin tekrar sıhhatli bir uyku bankasına kavuşamamaları ile sonuçlanır.
Uzun çalışma saatleri, şahsi sorumluluklar ve elektronik aletlerin daha fazla kullanımının kronik olarak yetersiz uyku ile irtibatı var. Bu vaziyet giderek ağır sıhhat problemlerine ve küçük çocuklarda beden ve beyinde gelişim gecikmelerine neden olabilir.
Uyku Yoksunluğu Nasıl Ortaya Çıkar?
Önceden dediğimiz gibi, uyku yoksunluğu ihtiyacınız olan uykuyu alamadığınız ilk gece başlar. Şayet arada bir bir kez olursa uzun müddet dikkat çekmeyebilir zira sonraki bir kaç gün içerisinde bunu telafi edersiniz.
Kısmi uyku yoksunluğu, her gece uyuduğunuz ancak ihtiyacınız olan tüm uykuyu almadığınız durumlarda ortaya çıkar. Tam uyku yoksunluğu ise 24 saat süresince uyanık kalmanızla ortaya çıkar. İkisi de iyileşmesi zor olabilen bir uyku borcu yaratır.
Uyku Yoksunluğu ile İrtibatlı Tehlikeler Nelerdir?
Geçmişte bir uykuyu atladıysanız uyku yoksunluğunun ön belirtilerini muhtemelen biliyorsunuzdur: biraz halsiz olmak, esnemek, huzursuzluk ve odaklanma problemleri genelded sonraki gün çeşitli düzeylerde görülür. Ancak ihtiyacınız olan uykuyu kronik olarak kaçırıyorsanız, dikkate alınması şart olan daha fazla şey var.
Beyin Süreçleri
Kısa ve uzun vadeli belleğiniz bazen kalıcı olarak hasar görür ancak beyindeki konsantrasyon, problem çözme ve yaratıcı merkezler de gecikirler. Ruh haliniz kötüleşebilir, ivedi sinirlenebilir, duygusal balanssızlık yaşayabilir, kaygı ve çöküntüye sahip olabilirsiniz. Ayrı olarak çok uzun müddet uykusuz kaldığınızda halüsinasyonlar da görebilirsiniz.
Artan Kaza Rizikosu
Uyku yoksunluğunun yol açtığı kaza rizikosu, içkili araç kullanma ile mukayese edebilir. Bu çok daha tehlikeli olabilir çünkü uyku yoksunluğuna sahip olanlar genelde içkili fertlerden daha fazla araç kullanıyorlar, ayrı olarak daha büyük araçlar kullanabilir, ağır eşyalarla çalışabilir veya ehemmiyetli hesap ve fiziksel sorumluluklara sahip olabilirler.
Bağışıklık Sisteminde Zayıflama
Yorgun olduğunuzda bedeniniz hastalıkları atlatmakta zorlanır. İhtiyacı olan uykuyu almakta zorlananların yaygın hastalıkları kapma olasılıkları daha fazla veya iyileşme süreçleri de zor olabilir.
Kronik Hastalık Rizikonunda Artış
Yüksek tansiyon, diyabet rizikonunda artış ve kalp hastalıkları rizikonunda artış beden iyileşemedikçe ortaya çıkar. Uyku esnasında tansiyon düşer ve bedendeki kan dolaşımındaki artış ile ehemmiyetli uzuv ve sistemler oksijen ile besinlere kavuşurlar. Daha az uyumak bedenin her gece olması gerektiği şekilde iyileşmesine mani olur.
Fiziksel Değişimler
Beynin yemeyi bırakmak için gönderdiği kimyeviler yorgun olduğunuzda salgılanmazlar ve bu da aşırı yemeye yol açabilir. Ayrı olarak cinsel isteği sağlayan hormonlarda da düşüş görebilirsiniz.
Kötü Balans
Beyin ve beden olması gerektiği gibi iletişim kuramayabilir ve bunun neticeninde balans ve koordinasyon kaybı ortaya çıkabilir.
Uyku Yoksunluğunun Mertebeleri
Bedeniniz uyku merhaleleri döngüsünü bitiremediğinde ve dinlendirici bir uykuya sahip olamadığınızda, uyku yoksunluğunun mertebelerine girmeye başlarsınız. Çoğu doktor bunun iki mertebe ile tanımlandığı ile ilgili hemfikirdir ve ikisi de uyku kaybı ile dile getirilir. İlk aşamada her gece uyku kaybı vardır ve günler, haftalar ve aylar boyunca uykudan kesintiler olur. İkinci aşamada ise tamamiyle uykusuzluk vardır.
Kronik Uyku Yoksunluğu
Kısmi uyku borcu aşaması olarak da adlandırılan kronik yoksunlukta, her gece bedeninizin ihtiyaç duyduğu 7-9 saatlik uykuyu uyuyamıyor olursunuz. Şayet bu haftada bir iki kez olursa yalnızca sonrası gün hafif bir rahatsızlık hissedersiniz ancak çoğu yetişkinde günden güne ilave eden kronik bir alışkanlık oluşur. Arada bir hafta sonları uykuya yetişmek olası olur fakat bu muhtemelen uyku borcunun hafta hafta ileriye doğru taşınmasına neden olur.
Akut Uyku Yoksunluğu
Tam uyku yoksunluğu veya akut uyku kaybı, tam bir gün süresince dinlenememeniz neticeninde ortaya çıkar. Çoğu insan 24-48 saatten daha fazla uyanık kalamaz ve ne kadar uyanık kalırsanız o kadar tehlikeli hale gelir. Akut evreden iyileşmek çok zordur zira bu eksik saatleri arka arkaya geceler süresince bitirmeniz gerekir.
Uyku Yoksunluğundan Kaçınmak İçin Ne Yapabilirsiniz?
Sıkı bir yatma vakiti rutini ve her sabah aynı saatte kalkarak uyku borcuna düşmekten kaçınabilirsiniz. Uyku yoksunluğu yaşadığınızı fark ederseniz, yatağa daha erken gidin ve dengelemek için bir iki saat fazladan uyuyun.
Sorumluluklar, uykusuzluk, ağrılar, sakatlanmalar veya kontrol dışı başka bir şeylerden dolayı uyku eksikliğinden kaçınamıyorsanız, doktorunuzla görüşerek nelerin yardımcı olabileceğine bakın. Ayrıca ne kadar uyku eksiğiniz olduğuna bakıp azar azar yetişmeye çalışın.
Netice Olarak
Yeterince uyku uyumak yaşınız kaç olursa olsun ehemmiyetlidir. Bu nedenle uyku yoksunluğunun aşamalarından kaçınmak için hak ettiğiniz miktarda dinlenmelisiniz. Şayet kronik uyku kaybı yaşıyorsanız, hem zihnen hem bedenen sağlıklı kalmak için bu saatleri tekrar ele geçirmeye çalışın. Şayet akut uyku kaybı aşamasına girerseniz, en sağlıklı şekilde iyileşmek için uyku ihtiyaçlarınıza odaklanın.
Uyku yoksunluğunun aşamaları – Uyku borcunun tesirleri yazısı ilk önce Ayşe Tolga İyi Hayat üzerinde ortaya çıktı.
Türkçe makale özgünleştirme tarafından yapılmıştır.
Önemli
Blog içerisinde yer alan tüm içerikler bilgilendirme amaçlıdır. İlaç veya ürün tavsiyesi değildir. Yaşadığınız hastalıklarla ilgili doktorunuza danışmadan herhangi bir ilaç veya ürün kullanmayınız!
