Sıtma, sıcak abuhavası olan tropikal bölgelerde düzenli olarak olan bir parazit enfeksiyonudur. Uzmanlar, 2016 seneninde 91 ülkede 216 milyon sıtma olayı ortaya çıktığını düşünüyorlar. Başka bir deyişle bir evvelki seneden takriben 5 milyon daha fazla. Ölümcül olma potansiyeli olduğu için sıtmanın nedenleri ve belirtileri ile ilgili bilgi sahibi olmak çok ehemmiyetlidir.
Bu arada, gebe kadınların, doğmamış bebeklerine direk bulaştırabilecekleri bir hastalıktır. Ancak insanlar arasında doğrudan bulaşmasının tek yolu bu değildir.
Bu arada sıtma hastalığı bulunan donörlerden gelen kanın nakledilmesi yoluyla da dağılabilir. Son olarak, insanlar, paraziti taşıyan bir sivrisineğin ısırığıyla sıtma mikrobunu kapabilirler.
Tedbire gelince, 1997 seneninde bir sentetik sıtma aşısı teşebbüsü oldu. Manuel Elkin Patarroyo’nun ilmi ekibinin azaları bu aşıyı geliştirmekten sorumluydu. Ancak bu aşının neticeleri kuşkuluydu. Güney Amerika’da maksimum etkinliği %28 oranındaydı. 2010 seneninde Dünya Sıhhat Örgütü aşıyı “pasif” olarak sınıflandırdı.
Bugünkü yazımızda sıtmanın nedenleri ve semptomları ile ilgili bilgi vereceğiz.
Sıtmanın nedenleri nelerdir?
Sıtma, dişi Anofel sivrisineğinin bulaştırdığı parazitik bir hastalıktır. Bu hastalık, konak olarak belli bir sivrisinek cinsini kullanan bir parazit türü tarafından oluşturulan bir enfeksiyonun neticesidir. Parazit ‘Plasmodium falciparum’ ismini taşır; sivrisinek ise Anofel cinsine aittir.
Sivrisinek, bir insanı ısırdığında parazitler, kan dolaşımıyla karaciğere doğru ilerler. Bu uzuvda, olgunlaşırlar ve ‘merozoites’ denilen başka bir parazit formu üretirler. Sonra, bu parazitler, kan dolaşımına yine girer ve kırmızı kan hücrelerini enfekte ederler. Oraya vardıklarında, 48 – 72 saat içinde çoğalır ve hücreleri yıkarlar.
Çoğu semptomun nedenleri şunlardır:
- Kan dolaşımına merozoitlerin salınımı
- Kırmızı kan hücrelerinin felaketi neticesi oluşan kansızlık
- Kırmızı kan hücrelerinin parçalanmasının hemen peşinden kan dolaşımına salınan büyük miktardaki serbest hemoglobin
Okuyun: Geceleri Sivrisinek Isırıklarından Nasıl Savunursunuz
Sıtmanın semptomları nelerdir?
Bu hastalığın belirtileri, ekseriyetle enfekte sivrisineğin ısırığından birkaç hafta sonra ortaya çıkar. Ancak sıtma parazitlerinin bir takım bir seneye kadar vücutta uykuda kalabilirler.
Aşağıdaki belirti ve bulgular ekseriyetle muayenehane olayların karakterize özellikleridir:
- Ateş
- Titreme
- Baş ağrısı
- Bulantı ve kusma
- Adale ağrısı ve yorgunluk
Sıtmaya yakalanan bir hastada yukarıdakilere ek olarak başka belirtiler de görülebilir. Mesela, aşırı terleme, karın veya göğüs ağrısı ve öksürük olabilir.
Sıtmaya yakalanan bir takım insanlar, sıtma “atağı” döngüleri yaşarlar. Ataklar ekseriyetle, yüksek ateşin ve daha sonra da terlemenin eşlik ettiği titreme ve ürperme ile başlar. Daha sonra hastanın ateşi normale döner.
Bunu da okuyun: Arı Sokması İçin Ne Yapılmalı
Komplikasyonlar
Sıtmanın endemik olduğu bir yeri ziyaret ettikten sonra ateş ve diğer belirtilerle karşılaşırsanız hemen bir doktora gitmelisiniz. Sıtma ölümcül olabilecek bir hastalıktır. Bu, bilhassa Afrika’nın tropikal bölgelerindeki çeşitli parazitler tarafından üretilmesi vaziyetinde doğrudur. Çoğu vaziyette, ölümler, aşağıdakileri içeren bir veya daha fazla ciddi komplikasyonun neticesidir:
- Serebral sıtma: Bir takım vaziyetlerde, parazitli kan hücreleri beyindeki küçük kan damarları bloke ederler. Netice olarak, nöbetlere ve hem de komaya dahi sebep olan bir beyin irini oluşabilir.
- Solunum problemleri: Akciğer ödemi oluşursa bu, solunum problemlerine kapı aralayabilir.
- Bir takım uzuvların işlevini yerine getirememesi: Sıtma dalak veya karaciğer gibi uzuvların iflasına kapı aralayabilir ve bu ölüme dahi sebep olabilir.
- Kansızlık: Kırmızı kan hücrelerinin sayısında azalma olması demektir.
- Hipoglisemi: Bu düşük kan şekeri vaziyeti komada olmaya veya ölüme sebep olabilir.
Sıtma rehabilitasyonu
Rehabilitasyonlar ile ilgili konuşmadan önce, sıtmanın değişik formlarını birbirinden ayırt etmeliyiz. Falciparum türüne ait olmayan parazitleri içeren komplikasyonsuz formun rehabilitasyonu çoğunlukla klorokin isimi verilen bir ilacın kullanımını içerir. Hastalar ilacı ağız yoluyla alırlar.
Klorokine ek olarak, hafif sıtma için kinin veya pirimethamin-sulfadiazine içeren başka alternatifler vardır. Plazmodyanın klorokine dirençli olduğu bölgelerde meflokin de kullanılabilir.
Ancak çoğunlukla Plasmodium falciparum’un kapı araladığı ve sıklıkla klorokine dirençli olan şiddetli sıtma, intravenöz kinin ile rehabilitasyon edilir. Son senelerde ise artemisinin mefloquine veya halofantrine gibi yeni ilaçlar kullanılmaktadır.
Sivrisinek Kaynaklı Başlıca Hastalıklar Tropikal abuhavaya sahip ülkelerde sivrisinek kaynaklı hastalıklar çok yaygındır. Bu semptomlarını ve rehabilitasyon metodunu size anlatıyoruz. Daha fazla oku » La entrada Sıtmanın Nedenleri ve Semptomları aparece primero en Sıhhate bir adım.
Türkçe makale özgünleştirme tarafından yapılmıştır.
Önemli
Blog içerisinde yer alan tüm içerikler bilgilendirme amaçlıdır. İlaç veya ürün tavsiyesi değildir. Yaşadığınız hastalıklarla ilgili doktorunuza danışmadan herhangi bir ilaç veya ürün kullanmayınız!
